Акылбек Жапаров Ереванда Евразиялык экономикалык форумдун пленардык жыйынында сөз сүйлөдү

Санариптик трансформация товарлардын, капиталдын, кызмат көрсөтүүлөрдүн жана жумушчу күчтүн эркин кыймылына тоскоолдуктарды жоюунун негизи болуп жатат. Бул тууралуу Армениянын Ереван шаарында өтүп жаткан Евразиялык экономикалык форумдун «Заманбап реалдуулукта санариптештирүү – төрт эркиндикти камсыз кылуунун императиви» деп аталган пленардык жыйынында министрлер кабинетинин төрагасы Акылбек Жапаров билдирди.

Министрлер кабинетинин төрагасы санариптик биримдикти түзүү стандарттарды унификациялоого, административдик же трансчек аралык жол-жоболорду жөнөкөйлөтүүгө, шайкеш санариптик инфраструктуралардын жана системалардын негизинде бирдиктүү маалымат алмашуу механизмдерин түзүүгө мүмкүндүк берээрин белгиледи.

"Бирок санариптештирүү мүмкүнчүлүктөр гана эмес, ошондой эле чакырыктар. Санариптик технологияларды өнүктүрүү башкаруу чечимдерин тез кабыл алууну жана жөнгө салуучу механизмдер түрүндөгү жаңы инструменттерди киргизүүнү талап кылат, “регулятордук кум чөйрөлөр” деп аталган, ошондой эле катышуучу-өлкөлөрдүн ортосунда маалыматтарды жүгүртүүнүн бирдиктүү эрежелерин координациялоо жана кабыл алуу. Мындан тышкары, биз улуттук стратегиялардын синхрондуу болушун камсыз кылышыбыз керек. Ошентип, заманбап технологиялар бизди жакындатып, атаандаштыкка жөндөмдүүлүктү жана натыйжалуулукту жогорулатууда чечүүчү ролду ойнойт", - деди ал.

Акылбек Жапаров Кыргызстанда ишке ашырылып жаткан санариптик трансформация жаатындагы бир катар маанилүү демилгелерге токтолду.

Жаркын мисалдардын бири – бажы процесстерин автоматташтыруу долбоору өзүнүн натыйжалуулугун көрсөттү. Продукцияны маркировкалоо системасын киргизүү олуттуу жакшыртууга алып келди, колдонулган маркалоо коддорунун саны 117,5%га көбөйдү, бул сооданын ачыктыгын чыңдоого жана керектөөчүлөрдү сапатсыз продукциядан коргоого жардам берет.

"Биздин Биримдиктин алкагындагы миграциялык процесстердин маанилүүлүгүн айтпай коё албайм. Кыргызстандын президенти Садыр Жапаров тарабынан сунушталган демилгелердин бири – эмгекчилерди медициналык кароодон өткөрүүнүн жыйынтыгын таануу системасын иштеп чыгуу. Бул учурда өлкөгө келгенден кийин кайра ушундай процедуралардан өтүүгө аргасыз болгон мигранттардын каржылык жана убакыт чыгымдарын бир топ кыскартат. Заманбап санариптик технологиялар ЕАЭБ өлкөлөрүнүн ортосунда медициналык маалыматтарды алмашуунун бирдиктүү системасын түзүүгө мүмкүндүк берет. Бул учурда мен маалымат алмашуунун бирдиктүү платформасын түзүү маселесин кароону сунуштайм, анда “ишенимдүү медициналык уюмдар” башка өлкөлөрдүн мамлекеттик органдарына жеткиликтүү болгон сурамжылоонун жыйынтыктарын жүктөй алат. Бул демилгени ишке ашыруу медициналык жардам чөйрөсүндө бирдиктүү ишеним мейкиндигин түзүүгө алып келет, бул жумушчу күчтөрдүн эркин кыймылын жана андан аркы интеграцияны камсыз кылуунун маанилүү элементи болуп калат", - деди ал.

Министрлер кабинетинин төрагасы трансчегаралык санариптик кызматтар бизнес үчүн жаңы горизонтторду ачып, өлкөлөр ортосундагы өз ара аракеттенүүнү жөнөкөйлөтүп, жарандардын күнүмдүк жашоосун ыңгайлуураак кылаарын улантты.

"Келгиле, ЕАЭБдин санариптик келечеги бардыгы үчүн жеткиликтүү жана коопсуз болушу үчүн чогуу иштейли. Кошумчалай кетсек, бүгүнкү күндө каржыдан илимге чейин көптөгөн тармактарды өзгөртө ала турган кванттык эсептөөлөр сыяктуу санариптик багыттын өнүгүшүнө көңүл бургум келет.

IBMдин айтымында, кванттык компьютерлер эң күчтүү классикалык системаларга караганда миллиондогон эсе ылдамыраак эсептөөлөрдү жасай алат.

Google өкүлдөрү алардын кванттык компьютери суперкомпьютерге 10 000 жылдан ашык убакытты талап кыла турган ишти 200 секундда аткарганын айтышты.

Кванттык эсептөөлөр жаңыдан өнүгө баштаганына жана ар кандай тармактарды трансформациялоо үчүн эбегейсиз зор потенциалга ээ болгону менен, бүгүнкү күндө көпчүлүк өкмөттөр жана компаниялар дагы эле суперкомпьютерлерге таянышат", - деди ал.

Акылбек Жапаров суперкомпьютерлердин эсептөө күчүн жигердүү пайдалануу бир жылдын ичинде жасалма интеллект аркылуу кыргыз тилдүү моделин түзүүгө мүмкүндүк бергенин баса белгиледи. Бүгүнкү күндө биздин жасалма интеллект мамлекеттик радиоканалдарда жаңылыктарды алып барат жана жасалма интеллекти бар генеративдик чатботко кыргыз тилин үйрөтүүдө жигердүү колдонулууда.

Кийинки этап топтолгон санариптик маалыматтардын чоң көлөмүн иштетүү жана кванттык технологиялардын негизинде аналитикалык каражаттарды активдүү киргизүү аркылуу компьютердик моделдөө болушу керек.

"Мындай кадамдар дүйнөлүк тенденциялардан артта калууга гана эмес, технологиялык көз карандысыздыкты камсыздоонун негизин түзүп, санариптик келечек үчүн өзүбүздүн стандарттарыбызды калыптандырууга мүмкүндүк берет. Дал ушул технологиялык көз карандысыздык, анын ичинде суверендүү жасалма интеллект келечекте мамлекеттик эгемендүүлүктүн аныктоочу белгиси болуп калат.

Биз жаңы мамилелерди, тайманбас чечимдерди жана ийкемдүү ой жүгүртүүнү талап кылган чоң кайра куруунун босогосунда турабыз. Келгиле, бул келечекти бирге курабыз!" деп сөзүн жыйынтыктады министрлер кабинетинин башчысы.