Чек ара бир тараптын кызыкчылыгынын негизинде чечилбейт, - Садыр Жапаров

Бүгүн, 26-апрелде президент Садыр Жапаров АКИpress агенттигине маек берип жатып чек ара маселесине токтолду. Ал бул маселе 30 жылдан бери чечилбей келе жатканын Камчыбек Ташиевдин протоколго кол коёру менен бардык нерсе чечилип калбасын белгилеп өттү.

- Акыркы учурда эң көп талкууга алынган темалардын бири — чек ара көйгөйү. Жакында эле чек ара маселелери боюнча комиссиянын төрагасы Камчыбек Ташиев Тажикстанга жана Өзбекстанга барып келди. Андан кийин Кыргызстандын чек араларында жашаган айылдардын тургундары макулдашуудагы айрым пункттарга байланыштуу өздөрүнүн нааразычылыктарын айтып башташты.

К.Ташиев Кемпир-Абад суу сактагычына байланыштуу маселени Өзбекстан менен кайра карап чыгууга макул болду.

Сиздин пикир боюнча, Тажикстан менен конкреттүү түрдө кандай келишпестик болуп жатат? Ал эми Өзбекстан менен жетишилген макулдашуу боюнча эми эмне болот?

- Эки өлкөнүн ортосунда чек ара маселеси боюнча талаш-тартыштар сөзсүз болот. Алар жөн эле, оңой, жеңил чечилип калбайт. Мисалы, Өзбекстанда деле талкуулар болуп жатат, ал жакта деле жерлерибизди берип салды деп жатышат, аларда деле нааразычылыктар бар.

Ошондуктан эки мамлекеттин ортосундагы чек ара чечилип жатканда сөзсүз түрдө бир жерден 5 гектер жер берсең, башка жерден же башка райондон, айылдан 5 гектер жер алышың керек. Тажикстан менен деле ошондой. Мисалы, шахмат тактасындай болуп калган жерлерибиз бар. Биз аны сүйлөшүү жолу менен чечишибиз керек. Керектүү жерин биз алып, аларга керектүү жерди беришибиз керек. Муну дагы жергиликтүү эл менен чечебиз.

Бизге чейин баары жашыруун чечип келген. 30 жылдан бери көрүнүп келгендей, жашыруун чечип, ратификациядан өтүп, кол коюлуп, бекип калгандан кийин биздин жер өтүп кетти деп ызылдап жатпайбызбы.

Биз айрым өтүп кеткен жерлерди элге ылайыктап, сыртынан алып өтүүгө сүйлөшүп жатабыз. Ошондой сүйлөшүүлөр жүргөндө бир жерден берсек, башка жерден жер алышыбыз керек. Бирок мындан ары жерим өтүп кетти деген ар бир райондун эли менен талкууга коюп, бардык жак менен сүйлөшүп чечебиз.

- Тажикстан менен кайсы маселелер чечилбей жатат? Анан Кемпир-Абад боюнча Өзбекстанга кандай жооп кайтарабыз?

- Бул башталышы гана. Эч кандай документке кол коюла элек.

Иш 4 этап менен жүрөт:

1. Биринчи комиссия протоколго кол коёт.

2. Президентке алып келет.

3. Аны президент колдосо, Жогорку Кеңешке жөнөтүп, эгерде колдобосо кайра артка кайтарат.

4. Жогорку Кеңеш ратификациядан өткөрүп, кайра президентке жөнөтүлүп, кол коюлгандан кийин күчүнө кирет.

Азыр жөн гана башталышы. Биз сүйлөшүүлөрдү жүргүзүп жатабыз. Мындан ары дагы жүргүзөбүз. Эми жергиликтүү элден дагы комиссиянын курамына кошобуз. Биз мурдагылардын катасын кайталабайлы деп жатабыз. Мурда жергиликтүү эл эмес, жалпы кыргызстандыктар билбей эле, зым тартылып калганда гана билчүбүз.

Азырынча Тажикстан менен дагы сүйлөшүүлөр жүрө элек. Чек ара маселеси бир жактуу чечилбейт.

Биз болгон күч-аракетибизди жумшап, кыргыз элинин пайдасына чечебиз.