УКМК Кумтөр боюнча иликтөөнүн алдын ала жыйынтыгын жарыялады

Улуттук коопсуздук мамлекеттик комитети (УКМК) “Кумтөр” долбоорун ишке ашыруу учурунда коррупция фактысы боюнча кылмыш ишин иликтөөнүн алгачкы жыйынтыктары тууралуу маалымат берди.

Ведомствонун басма сөз кызматы билдиргендей, КР УКМК Кумтөр кенин иштетүү боюнча долбоорду ишке ашыруунун ар кандай этабындагы коррупциялык фактылар боюнча козголгон кылмыш ишинин иликтөөсүнүн алгачкы жыйынтыктары тууралуу коомчулукка маалымат берүүнү зарыл деп эсептейт.

Бүгүнкү күнгө чейин тергөө негизделген корутундуларга келди, чогултулган далилдер менен ырасталды, келишимдерди түзүүдө жана ар кандай толуктоолорду, өзгөртүүлөрдү жана тактоолорду киргизүүдө "Камеко" жана "Центерра" канадалык инвесторлор менен кызматташуунун бүткүл мезгилинде ири өлчөмдөгү коррупциянын далили, Кумтөр кенин иштетүү менен байланышкан жана алардын шарттары Кыргызстан элинин түпкү кызыкчылыктарына жооп бербейт.

Буга байланыштуу 1992-жылы Башкы келишимди түзүүдө жана 1994 -жылы ага өзгөртүүлөрдү киргизүү учурунда коррупция фактысы боюнча экс -президент А.Акаев сыртынан соттолуп, экс-премьер-министрлер Т.Чыңгышев, А.Жумагулов жана "Кыргызалтын" мамлекеттик концернинин мурдагы президенти Д.Сарыгулов, Экономикалык кайра куруу жана өнүктүрүү комитетинин экс-төрагасы Б.Бирштейн издөөдө жүргөн.

2003-жылы Комеко компаниясы менен түзүлгөн Башкы келишимди реструктуризациялоо учурунда коррупция үчүн мурдагы президент А.Акаев дагы кылмыш жоопкерчилигине тартылган. Ошентип, бул реструктуризациялоонун натыйжасында "Центеррадагы" Кыргыз Республикасынын үлүшү олуттуу түрдө бааланып, 33,33%ды гана түзгөн.

Тергөө ошондой эле 2009-жылы Кумтөр долбоорунун жаңы шарттары жөнүндө келишим түзүүдө коррупциялык фактыга юридикалык баа берилип, 1992, 1994 жана 2003-жылдары түзүлгөн келишимдердин шарттарынын терс жактарын түшүнүп, "Центерранын" кызыкчылыктарын улуттук кызыкчылыктардан жогору коюп, бул компанияга республиканын экологиясына жана экономикалык кызыкчылыктарына зыян келтирүү үчүн атайылап чексиз мүмкүнчүлүктөрдү беришкен.

Буга байланыштуу, бул эпизод боюнча, кылмышка шектүү экендиги тууралуу билдирүү өлкөнүн экс-премьер-министри И.Чудиновго жана "Кыргызалтын" ААК башкармалыгынын мурдагы төрагасы А.Жакыповго, жана Мамлекеттик геологиянын мурдагы директору К.Курманалиев, директорлор кеңешинин төрагасы А.Елисеев, инвестордун өкүлү А.Сазанов, экс-президент Курманбек Бакиев жана анын уулу Максим Бакиев издөөдө жарыяланган.

Ошондой эле, 2012-2014-жылдар аралыгында "Центерра" компаниясынын кызыкчылыгында, өлкөнүн кызыкчылыгына зыян келтирген кылмыштуу аракеттерди жасоо боюнча териштирүү менен аныкталган фактыларга байланыштуу, экс-премьер-министр Ө.Бабанов, биринчи вице-премьер-министр Т.Сарпашев, спикер жана депутаттар А.Жээнбеков, Т.Узакбаев, А.Баатырбеков, И.Пирматов, ошондой эле президенттин жана өкмөттүн Жогорку Кеңештеги мурдагы өкүлдөрү Д.Нарынбаев жана Д. Молдошева жоопко тартылган.

Тергөөдө аныкталган коррупциялык фактыларды жана канадалык инвесторлор менен Кыргызстандын элинин кызыкчылыгына жооп бербеген келишимдердин шарттарын эске алуу менен, тергөө, республиканын Башкы прокуратурасы менен бирге "Кумтөр" долбоору боюнча келишимдерди денонсациялоо процессин баштады.

Ошентип, 1992-2009-жылдардагы эпизоддор боюнча тергөө акыркы стадияда турат. Ошол эле учурда 2017-жылы "Кумтөр" долбоору боюнча кийинки келишимдерди түзүү жана Суу кодексине өзгөртүүлөрдү киргизүү боюнча тергөө улантылып жатат, жыйынтыгы боюнча айыпталуучуларга юридикалык баа берилип, бул тууралуу УКМК коомчулукка кошумча маалымат берип турат.